Happy Hour: Marcel Duchamp
09 december 2012
Is de brug open of dicht? Volgens het Genootschap Onze Taal is de brug voor de schipper open omdat hij onder de geopende brug kan varen. Voor de weggebruiker is de brug dicht (geblokkeerd) omdat hij niet over het aaneengesloten wegdek verder kan. Toch zegt menig weggebruiker die te laat op zijn afspraak arriveert dat de brug 'open' was. Natuurlijk, de brug ‘stond’ open maar de brug was onmiskenbaar ‘dicht’. Ook de grote Van Dale (2005) houdt het erop dat de brug open is als er schepen door kunnen en dicht wanneer dat niet het geval is.
In 1927 bewoont Marcel Duchamp in Parijs een appartement op de zevende verdieping van de rue Larrey, nummer 11. Hij is dan 40 jaar oud en volgens eigen zeggen gestopt met het maken van beeldende kunst. Hij speelt schaak in competitie en op toernooien en werkt aan de ‘groene doos’ (Boîte Verte) die Het Grote Glas (dat zich nog in Amerika bevindt en reeds gebarsten is) zal gaan begeleiden.
In het boek De bruid van Duchamp beschrijft K. Schippers het appartement in de rue Larrey: ‘Ik geloof m’n ogen niet. Je kunt het nauwelijks een appartement noemen. Het is een ruimte van niet meer dan zeven bij vier meter en die werd dan ook nog eens met kasten en tussenschotten ingedeeld: een studio/woonkamer, een slaapkamer en een badkamertje.’ In dit kleine appartement onstond het werk Door, 11 rue Larrey. De deur scharniert tussen het badkamertje en de studio/woonkamer en bedient op deze wijze drie ruimten. Duchamp bewoonde het appartement in 1927 niet alleen. In juni trouwde hij met Lydie Sarazin-Levassor, een zestien jaar jongere vrouw, dochter van welgestelde ouders en volgens K. Schipper geen schoonheid want ‘klein en dik’. Het huwelijk was een mislukking. Vier maanden later woont Lydie alweer op zichzelf en in januari 1928 wordt de echtscheiding uitgesproken. (In 2004 publiceerde Lydie Sarazin-Levassor haar herinneringen aan haar huwelijk met Duchamp onder de titel Un échec matrimonial – Le cœur de la mariée mis à nu par son célibataire, même (A Marriage in Check – The Heart of the Bride Stripped Bare by Her Bachelor, Even).
Lydie Sarazin-Levassor zag het praktisch: als het in de badkamer te heet werd, moest de deur open terwijl ook de deur naar Duchamps studio open moest om voldoende licht binnen te krijgen. Omdat twee deuren dicht bij elkaar ongemakkelijk is, leek dit een handige oplossing. Maar het is geen handige oplossing omdat de ‘overspelige’ deur niets oplost. Hij maakt slechts een probleem zichtbaar. Het werk kietelt desondanks de geest omdat het in helderheid en inventiviteit aan schoonheid raakt.
Gevoelig voor woord- en beeldspelletjes verwees Duchamp tooit naar het Franse spreekwoord: ‘Il faut qu’une porte soit ouverte ou fermée’, een deur moet open of dicht zijn, het is het een of het ander, je moet altijd een keuze maken. Daar dacht hij natuurlijk anders over want zei hij niet: "Il n'y a pas de solution parce qu'il n'y a pas de probleme". (Er zijn geen oplossing want er is geen probleem.) Dat had hij beter kunnen bedenken voordat hij met Lydie Sarazin-Levassor in het huwelijk trad.
In de zestiger jaren van de vorige eeuw wordt de deur (met toestemming van Duchamp) uit zijn hengsels gelicht en als een zelfstandig kunstwerk tentoongesteld. Ook worden er replica’s gemaakt. Op de Biënnale van Venetië in 1978 wordt de deur, smerig van stof en handafdrukken, door assistenten overgeschilderd wat toentertijd enig tumult veroorzaakte.
http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/art/features/the-marcel-duchamp-i-married-780625.html
