Vox Populi
Is het talud waarop de dakloze zijn nachtverblijf bouwt openbaar of privaat? Zijn de woorden die de koningin na het incident op Koninginnedag in Apeldoorn spreekt privaat of publiek? Is het interieur van de auto van Kars T. nadat hij tegen ‘de naald’ tot stilstand is gekomen openbaar domein of privé-gebied? Als opnamen van bewakingscamera’s replica’s zijn van de openbare ruimte waarom zijn ze dan niet algemeen en voor iedereen inzichtelijk? Het is niet altijd duidelijk waar de openbare ruimte ophoudt of begint. De openbare ruimte is geen statische ruimte maar een ruimte die krimpt en uitzet. De ‘maat’ en betekenis van de openbare ruimte is variabel: de architectuur van een voetbalstadion transformeert met vijftigduizend fanatici op de banken in een psychiatrische instelling. Een onbeduidend stedelijk doorgangsgebied verandert na zinloos geweld in een betekenisvolle locatie. Behoort de maan tot de openbare ruimte? Na de eerste maanlanding leek de maan kleiner dan ooit en onder handbereik.
Ook woorden beïnvloeden de openbare ruimte. Vooral populistische woorden beïnvloeden de openbare ruimte. Wim T. Schippers, Van Kooten & De Bie en Maarten Toonder hebben de gevoeligheid van de openbare ruimte voor populisme op ludieke wijze aangetoond. ‘De Tegenpartij’, ‘reeds!’ en ‘minkukel’ raakten dankzij de media in de openbare ruimte ingeburgerd.
Politici die de stem van het volk (populus) nodig hebben, spreken bij voorkeur zo snel mogelijk namens het volk: I have a dream (King), Yes we can (Obama) en At your service (Fortuyn). Politici zijn letterlijk populisten. In hun woorden resonneert de stem van het volk, vox populi. Wat precies is ‘de stem van het volk’?
De stem van het volk is de stem van de voorbijganger. De voorbijganger is onvoorbereid en om die reden zijn zijn uitspraken ongenuanceerd. Mocht hij toch in staat zijn enige nuancering in zijn antwoord in te bouwen dan staan de media garant voor een harde, professionele boycot daarvan. De stem van het volk kent geen profiel; pas op de montagetafel wordt de vox populi van een profiel voorzien.
De stem van het volk is het door de media geregisseerde antwoord van de populistische onderkant aan de intellectuele bovenkant. Het is de stem van Tijl Uilenspiegel, Baron von Münchhausen en Don Quichotte maar dan in de versie van Hart van Nederland, niveau groep vijf.
Er is geen kruid gewassen tegen de obsceniteit van de door media geëxploiteerde vox populi. Alternatieven kunnen bij gebrek aan podium niet met de stem van het volk wedijveren. Media zijn niet geinteresseerd in alternatieven. Het gros van de televisiepresentatoren blijkt een kudde kermisexploitanten die de stem van het volk in hun voorstellingen kritiekloos uitvergroten. Hun formats vieren de zorgeloosheid, de domheid en de apathie. De stem van het volk werd gegijzeld en ‘gemedialiseerd’.
De akoestiek van de openbare ruimte heeft recht op een alternatief geluid. Niet uitsluitend in het laboratorium van het atelier, theater of museum, maar ook op straat, in de media en in de gemedialiseerde openbare ruimte waar de stem van het volk als grijze pap door de straten stroomt.
